Aktualizacja 15 września 2022
Jakie prawa ma ochroniarz? Ochroniarze zatrudniani są w wielu rozmaitych miejscach, w których wymagana jest ochrona mienia, ludzi lub porządku w czasie imprez masowych. Pracowników agencji ochrony osób i mienia spotkać można w sklepach, bankach, miejscach użyteczności publicznej. Obecni są podczas transportu gotówki do bankomatów, widujemy ich w telewizji kiedy dyskretnie ochraniają osoby publiczne. Jakie prawa ma ochroniarz i z czego wynikają te uprawnienia?
Z czego wynikają prawa ochroniarza?
Widząc ochroniarza w sklepie czy w banku zastanawiamy się czasem, jakie rzeczywiście są jego uprawnienia? I dlaczego w ogóle ochroniarzom mają przysługiwać jakieś szczególne prawa, skoro nie są naprawdę funkcjonariuszami służb mundurowych?
Zgodnie z obowiązującym w Polsce prawem, uprawnienia pracowników ochrony reguluje artykuł 26 ustawy o ochronie osób i mienia z 22 sierpnia 1997. Uprawnienia te nie przysługują jednak automatycznie wszystkim osobom zatrudnionym przez firmę ochroniarską. Zgodnie z zapisem ustawy, szczególne uprawnienia przysługują jedynie kwalifikowanym pracownikom ochrony.
Kim jest kwalifikowany pracownik ochrony?
Kwalifikowanym pracownikiem ochrony będzie tylko taka osoba zatrudniona w agencji ochrony, która spełniła określone wymagania ustawowe i została, na swój wniosek, wpisana na listę kwalifikowanych pracowników ochrony. Taki ochroniarz otrzymuje legitymację z numerem identycznym z tym na liście.
Wymagania, które należy spełnić przed złożeniem wniosku o wpis na listę kwalifikowanych pracowników ochrony to:
- nieposzlakowana opinia, potwierdzona przez komendanta policji, właściwego ze względu na miejsce zamieszkania;
- zaświadczenie lekarskie o stanie zdrowia, umożliwiającym pełnienie obowiązków pracownika ochrony,
- dokumenty potwierdzające teoretyczne i praktyczne przygotowanie do zawodu (np. certyfikaty i zaświadczenia o ukończeniu kursów z zakresu samoobrony, szkoleń w zakresie ochrony osób i mienia, pozwolenie na broń palną itp.)
Kwalifikowany pracownik ochrony podlega dodatkowej weryfikacji co 5 lat. Wpis na listę potwierdza nie tylko zdolność i predyspozycje do wykonywania zawodu, ale również możliwość skorzystania z ustawowych uprawnień.
Prawo do legitymowania
Co jakiś czas słyszy się opinie, że ochroniarz nie ma prawa żądać od nikogo dowodu tożsamości. Nie jest to jednak zgodne z prawdą. W czasie realizacji obowiązków związanych z dozorem mienia czy ochroną fizyczną obiektów, kwalifikowany pracownik ochrony może zażądać wylegitymowania się od osoby, która jego zdaniem nie posiada uprawnień do przebywania na określonym terenie. W takiej sytuacji ochroniarz ma również prawo nakazania opuszczenia miejsca lub wyprowadzenia osoby nieupoważnionej poza dozorowany teren. Ochroniarz jest również upoważniony do dokonania zatrzymania takiej osoby i przekazania jej funkcjonariuszom upoważnionych służb (czyli np. policji).
Czy ochroniarz ma prawo do przeszukania osoby, którą podejrzewa o posiadanie określonych przedmiotów? Może chodzić o przedmioty pochodzące z kradzieży sklepowej lub takie, których wnoszenie nie jest dozwolone – np. szklane butelki podczas koncertu. Okazuje się, że ochroniarz, nawet kwalifikowany, nie może samodzielnie przeprowadzić rewizji. Może jednak, podejrzewając złamanie prawa w tym zakresie, zatrzymać daną osobę i wezwać policję. Może również poprosić o dobrowolne pokazanie zawartości torby, licząc na współpracę osoby nie mającej nic do ukrycia.
Oczywiście, osoba poddawana takiej kontroli ma również prawo zażądać okazania legitymacji służbowej przez pracownika ochrony.
Prawo do użycia przymusu bezpośredniego
Ochroniarz kwalifikowany posiada ustawowe uprawnienie do zastosowania przymusu bezpośredniego w przypadku konieczności zatrzymania, przetransportowania lub obezwładnienia osoby zagrażającej chronionym dobrom. Może więc zastosować przymus w przypadku osoby stwarzającej zagrożenie dla innych osób lub zagrażającej mieniu (np. poprzez akty wandalizmu czy kradzieży). Prawo to nie obejmuje możliwości stosowanie siły do przeprowadzenia ataku.
Środki przymusu bezpośredniego dotyczą możliwości użycia siły fizycznej, pałki służbowej, założenia kajdanek czy użycia ręcznych rozpylaczy środków obezwładniających. Oczywiście zastosowane środki musza być każdorazowo proporcjonalne do występującego zagrożenia.
Prawo do użycia broni palnej
Prawo do użycia broni palnej przysługuje ochroniarzom kwalifikowanym wyłącznie w określonych przypadkach. Należą do nich:
- konieczność odparcia bezpośredniego, bezprawnego zamachu na życie lub zdrowie ochroniarza lub osób trzecich, ważne obiekty podlegające ochronie bądź na mienie, o ile mogłoby to pociągnąć zagrożenie dla zdrowia lub życia ochroniarza;
- konieczność przeciwstawienia się osobie, która nie reaguje na wezwanie do porzucenia broni, materiału wybuchowego lub innego niebezpiecznego przedmiotu;
- próba odebrania broni uprawnionemu pracownikowi ochrony.
Chociaż uprawnienia ochroniarzy w tym zakresie wydają się dość szerokie, to jednak w przypadku takich zadań jak transport znacznych sum pieniędzy lub ochrona osobista vip, brak tego prawa uniemożliwiałby realizację obowiązków.
Ograniczenia uprawnień ochroniarza
Ochroniarz nie ma prawa używać środków przymusu bezpośredniego w przypadku kobiet o widocznej ciąży, osób starszych, wyraźnie niedołężnych lub niepełnosprawnych oraz dzieci do ukończenia 13 roku życia. W każdej sytuacji budzącej wątpliwości, zmuszony jest wezwać policję. Wyjątkiem może być jedynie konieczność podjęcia obrony koniecznej.
